25 okt Verzorgenden in de ouderenzorg werken nog steeds zonder plan
Voor hen die zich niet aangesproken voelen
Iedere betrokkene weet het ondertussen; het methodisch werken in de ouderenzorg is op veel plekken nog niet op orde. Het zorgdossier en het beschreven methodische proces wordt in de regel niet gezien als ondersteunend, maar als een administratieve last. En dit terwijl we zien dat er te veel incidenten en onvolkomenheden worden geconstateerd. In veel huizen is het gewoon niet goed geregeld. Wat vaak wel op orde is, is de zorgzame intentie van de verzorgende. Vanuit passie geven ze zorg aan kwetsbare ouderen en doen dit voornamelijk vanuit hun spreekwoordelijke onderbuik.
Het methodisch werken heeft ondertussen zijn meerwaarde bewezen. Werken vanuit een plan met behulp van een vorm van de PDCA-cyclus levert betere zorg op en een verhoogd welbevinden van de kwetsbare oudere. Het lijkt echter niet te landen bij de verzorgenden, die werken bij (een groot deel van) de organisaties waar wij komen. Verzorgenden lijken op het vlak van methodisch werken last te hebben van een aantal dogma’s:
- Zorgplannen bijhouden kost (te) veel tijd
- Methodisch werken is ingewikkeld
- Ik ken de cliënt, dus hoef ik niet te lezen
- Rapportage lezen en schrijven voor en na de zorg is niet mogelijk
- Ik hoef geen aantekeningen te maken want ik onthoud toch alles
Met reden noem ik het dogma’s. Het bijhouden van een zorgleefplan en het methodisch werken levert op de lange termijn juist tijd op. Het is nu eenmaal essentieel om planmatig te werken met de cliënt, dat respect verdienen ze. Dat methodisch werken ingewikkeld is wordt ontkracht met het gegeven dat iedereen die naar de supermarkt gaat planmatig kan werken. Je maakt een boodschappenlijstje, je gaat boodschappen doen en je controleert of je alles hebt, eventueel haal je alsnog een vergeten product et voilà “boodschappen doen volgens de “PDCA cyclus”. Het zorgproces is in essentie hetzelfde. Het is een kwestie van gewoon doen.
De overtuiging dat rapporteren op doelen omslachtig is, is ook een idee-fixe. Het heeft juist een meerwaarde om te starten bij de cliënt met het lezen van de rapportage en na de ADL een deel van de rapportage te doen naast de cliënt. Je hebt gespreksstof met de cliënt, je geeft aandacht en benaderd hem of haar met respect. Kost dat dan veel tijd? Nee, hooguit vijf minuten in totaal als we doelgericht rapporteren. Dat mevrouw lekker geslapen heeft terwijl er geen slaapprobleem is, is onzinnig en kleinerend. Schrijf op basis van de zorg en begeleidingsdoelen.
Toen ik 32 jaar geleden als verpleeghulp mijn werk deed, schreven we alles nog op. Ondanks dat mijn geheugen toen nog messcherp was wist ik dat ik onmogelijk alles kon onthouden. Van gewichtscontrole tot vragen van de arts. Iedereen in het team had standaard zijn notitieblokje bij zich. Bij de organisaties waar wij nu komen is het een hoge uitzondering als ik een verzorgende met een opschrijfblokje zie lopen. Ik ben ervan overtuigd dat dit één van de oorzaken is dat er dingen mis gaan. Verzorgende neem je verantwoordelijkheid en zorg dat je belangrijke dingen gewoon noteert om af te handelen, te rapporteren of over te dragen.
Voorgaande is natuurlijk niet nieuw, deze omissies worden gesignaleerd en besproken, ze komen terug in team overleggen en in MIC procedures. De verandering die we nodig hebben is dat we concreter moeten worden. We zien de (bijna) fouten maar blijven abstract. We auditen maar spreken nauwelijks individuen aan. Te vaak wordt iets als probleem van de hele groep gedefinieerd of als cultuur terwijl het helpt als we meer met de individuele verzorgende aan de slag gaan, in de vorm van ondersteunen en meelopen op de werkvloer. Direct aanspreken, dogma’s uit de wereld helpen en ons richten op het versterken van het eigenaarschap van de verzorgende. Als dat lukt gaan we echt zorg verbeteren. Een verbetering die voorkomt uit passie, eigenaarschap en trots van de verzorgende.
Ten slotte
De ondertitel van dit opiniestuk is “Voor hen die zich niet aangesproken voelen” en dat is niet voor niets. Verzorgende die opiniestukken als deze lezen zullen ook eenvoudiger beginnen met methodisch werken. Dus voel je niet aangesproken als geen last hebt van genoemde dogma’s. Voel je wel aangesproken om je collega’s te wijzen op deze dogma’s en neem ze mee in het veranderen van gedrag.